Dari “Sasaran Mudah”, Helikopter Penyerang Russia Kini “Mimpi Ngeri Terburuk” Bagi Tentera Ukraine

(DEFENCE SECURITY ASIA) — Pada peringkat awal peperangan Ukraine-Russia, helikopter-helikopter serangan milik tentera Russia dianggap sebagai “sasaran mudah”,  tetapi aset-aset itu kini menjadi “mimpi ngeri terburuk” bagi angkatan tentera Ukraine, menurut seorang pegawai dari NATO Joint Air Power Competence Centre (JAPCC).

Bercakap di Persidangan International Military Helicopter (IMH) 2025 di London, pakar dalam di JAPCC, Leftenan Kolonel Emiliano Pellegrini dari Tentera Darat Itali, menyatakan bahawa Russia dengan cepat mempelajari pengajaran pahit pada peringkat awal konflik mengenai kesilapan dalam penggunaan helikopter penyerang.

Kini, negara itu telah berjaya menyesuaikan taktik dan keupayaan helikopter Kamov Ka-52 ‘Hokum-B’, Mil Mi-28 ‘Havoc’, dan Mil Mi-24/35 ‘Hind’ mereka.

Pada permulaan perang, Russia mengerahkan sebanyak 75 unit Ka-52, 55 unit Mi-28, dan 95 unit Mi-24/35, berdasarkan analisis JAPCC terhadap data sumber terbuka.

Lt Kol Pellegrini menjelaskan bahawa anggaran ini mengambil kira bahawa sekitar 30 peratus daripada jumlah keseluruhan armada tidak tersedia pada satu-satu masa akibat penyelenggaraan atau faktor lain.

Pada tahun pertama sehingga Mac 2023, platform ini mengalami kadar kehilangan yang tinggi, dengan 59 unit dimusnahkan—termasuk 42 ditembak jatuh dan 17 musnah di darat—yang mewakili hampir 30 peratus daripada armada operasi.

Menjelang tahun kedua, sehingga Mac 2024, jumlah kehilangan di udara menurun sebanyak 52 peratus kepada 19 unit, walaupun kemusnahan di darat meningkat sebanyak 40 peratus kepada 28 unit.

Data awal bagi tahun ketiga menunjukkan trend penurunan ini berterusan, satu perubahan yang dikaitkan oleh Pellegrini dengan evolusi taktikal dan peningkatan teknologi.

“Russia telah belajar bagaimana menggunakan helikopternya dengan lebih berkesan,” katanya dalam persidangan itu, sambil menekankan bahawa penyesuaian ini menjadi faktor utama dalam kebangkitan semula keupayaan mereka.

Data yang dikemukakan oleh Pellegrini mendedahkan impak awal peperangan terhadap helikopter Russia: 49 peratus daripada kehilangan helikopter pada tahun pertama berpunca daripada serangan MANPADS, 22 peratus akibat tembakan artileri anti-pesawat, 17 peratus daripada senjata ringan, dan 12 peratus daripada senjata anti-kereta kebal yang digunakan dalam mod tembakan langsung.

Helikopter Ka-52 mencatatkan 62 peratus daripada jumlah kehilangan ini, diikuti Mi-24/35 sebanyak 21 peratus dan Mi-28 sebanyak 17 peratus, mencerminkan penggunaan taktik lapuk dalam operasi udara.

“Russia mengendalikan helikopter mereka seperti artileri terbang abad ke-20—terbang rendah, perlahan, dan terdedah,” jelas Pellegrini dalam persidangan itu, merujuk kepada teknik pendakian untuk pelancaran roket yang menjadikan mereka sasaran mudah.

Pasukan Ukraine memanfaatkan kelemahan doktrin ini dengan sistem seperti Stinger dan Starstreak untuk menyerang helikopter yang terdedah.

Menjelang 2023, Russia beralih kepada taktik serangan jarak jauh dengan menggunakan peluru berpandu seperti Vikhr serta menyelaraskan operasi dengan helikopter perang elektronik dan UAV bagi mengganggu pertahanan udara Ukraine.

“Mereka telah belajar dengan cara yang sukar—jarak kini menjadi kelebihan mereka,” kata Bronk, mengaitkan perubahan strategi ini dengan penurunan kadar kehilangan sebanyak 52 peratus.

Peningkatan teknologi telah berjalan seiring dengan perubahan taktik ini.

Infrared jammer yang dipertingkatkan, sistem penglihatan malam yang dimodenkan, serta navigasi yang lebih canggih telah memperkukuh ketiga-tiga platform helikopter, sekali gus mengurangkan kebolehkesanan dan pendedahan mereka kepada ancaman musuh.

Masalah getaran pada helikopter penyerang Ka-52, yang sebelum ini menjejaskan ketepatan serangan jarak jauh, kini telah dikurangkan melalui penambahbaikan perisian, manakala Mi-28 dan Mi-35 telah dilengkapi dengan sistem perlindungan yang lebih berkesan terhadap ancaman MANPADS.

“Helikopter Russia bukanlah model baharu, tetapi kini lebih pintar,” kata penganalisis ketenteraan Ukraine, Oleksandr Pavlenko, dalam satu kenyataan pada Mac 2025.

Penyesuaian taktik ini telah memberikan kesan nyata di medan pertempuran.

Jika sebelum ini sistem MANPADS Ukraine seperti Igla berjaya menembak jatuh berpuluh-puluh helikopter setiap bulan, strategi serangan jarak jauh pada altitud lebih tinggi yang digunakan oleh Russia kini telah mengurangkan keberkesanan serangan tersebut.

“Mereka bukan kebal, tetapi semakin sukar untuk ditembak jatuh,” kata seorang pegawai dari Ukrainian General Staff yang enggan dikenali kepada Ukrinform pada 1 Mac 2025, sambil mengakui tekanan yang semakin meningkat terhadap pertahanan udara Kyiv.

— DEFENCE SECURITY ASIA